Ακόμα μια εξόρμηση με τον φίλο Αχιλλέα Ασκότη και την EuSouth&East Motorcycle Journeys, πάλι μέσα από ορεινές και χωμάτινες διαδρομές, αυτή τη φορά για να ανακαλύψουμε τα Ενετικά γεφύρια που απλώνονται στο νησί και τα οποία ήταν οι οδοί όπου συνέδεαν τις πλείστες ορεινές περιοχές και χωριά, και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τις επαρχίες γεφυρώνοντας τους μεγάλους ποταμούς και χείμαρρους του νησιού.
Αυτά τα γεφύρια ονομάζονται Ενετικά γιατί κτίστηκαν επί Ενετοκρατίας (1487 - 1571) στο νησί της Κύπρου με σκοπό να υπάρχει εύκολη πρόσβαση από τον κατακτητή στους φυσικούς πόρους του νησιού, αλλά δεν έπαψαν να εξυπηρετούν και να ευκολύνουν την διακίνηση των ανθρώπων του νησιού για εκατοντάδες χρόνια αργότερα.
Οκτώ και τριάντα, ήδη είμαστε στο δρόμο και πορευόμαστε προς τις ορεινές περιοχές του Τροόδους, προς το φράγμα του Ξυλιάτου, όπου κοντά βρίσκεται το ομώνυμο Ενετικό γεφύρι το οποίο είναι κτισμένο πάνω από τον ποταμό της Ελιάς, που καταλήγει στο φράγμα.
Το γεφύρι μπορείτε να το βρείτε με το όνομα Ξυλιάτου ή Λαγουδερών. Η χρήση του ήταν να ενώνει τα χωριά της Πιτσιλιάς από τις βουνοπλαγιές της Μαδαρής.
Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη, αφού βρίσκεται κοντά στον κεντρικό δρόμο, με λίγη παρατηρητικότητα μπορείτε να το δείτε πίσω από το μεταγενέστερο γεφύρι που κτίστηκε δίπλα του και το καλύπτει.
Συνεχίσαμε διασχίζοντας το βουνό μέσα από χωμάτινες διαδρομές για το χωριό Πλατανιστάσα όπου κάναμε τη πρώτη στάση για καφεδάκι. Αν και τα χιλιόμετρα δεν ήταν πολλά, οι αργές ταχύτητες μέσα στον χωματόδρομο μας στοίχησαν περίπου μια ώρα.
Επόμενη στάση η Ακαπνού, οι ταχύτητες αυξήθηκαν λόγω του οδοστρώματος και αφού περάσαμε τα χωριά Άλωνα, Παλαιχώρι, Φαρμακάς, Αγίους Βαβατσινιάς, και Ορά, φτάσαμε στον προορισμό μας που ήταν το Ενετικό γεφύρι Aκαπνούς.
Ενώνει τα χωριά της περιοχής, πάνω από παραπόταμο του Βασιλοπόταμου. Στην ανατολική πλευρά υπάρχουν τα πέτρινα θεμέλια του δρόμου τα οποία ενώνονταν με το γεφύρι.
Το γεφύρι αυτό αποτελείται από δύο τόξα ή καμάρες, έτσι στην Κυπριακή ντοπιολαλιά μπορεί να το αναφέρει κάποιος και ως διπλοκάμαρο.
Αρχίσαμε να πορευόμαστε Δυτικά προς την επαρχεία Πάφου περνώντας από καταπράσινες διαδρομές με καλό οδόστρωμα και γρήγορες στροφές για να φτάσουμε στο Καλό Χωριό Λεμεσού όπου πήραμε ένα πιο παλιό δρόμο ο οποίος συνδέεται με τον Άγιο Μάμα. Στη μέση της διαδρομής υπάρχει ένα λατομείο, όπου βρίσκεται άλλο ένα γεφύρι, και παρόλο που περνάς από δίπλα του στην κυριολεξία, είναι πολύ δύσκολο να το δεις αφού βρίσκεται χαμηλότερα από το ύψος του μεταγενέστερου γεφυριού.
Ο Αχιλλέας απ’ ότι μου είπε, το έψαχνε αρκετό καιρό αυτό το γεφύρι και το βρήκε τυχαία, και όντως, είχα περάσει και εγώ από την περιοχή αρκετές φορές αλλά δεν το είχα προσέξει. Το ενετικό αυτό γεφύρι, του Άγιου Μηνά δεν είναι καθόλου γνωστό και έτσι δεν υπάρχουν πληροφορίες.
Λίγα χιλιόμετρα παράμερα βρίσκεται το Ενετικό γεφύρι της Τριμίκληνης.
Κτίστηκε με πέτρες από την κοίτη του ποταμού Κούρρη. Το γεφύρι αυτό ένωνε τις επαρχίες Λευκωσίας και Πάφου.
Φύγαμε για το γειτονικό χωριό Κοιλάνι για την μεγάλη μας στάση και το μεσημεριανό μας. Καθίσαμε στην μικρή πλατεία του χωριού σε ένα ποδοσφαιρικό σύλλογο με τζάκι και απολαύσαμε τα εδέσματα που ο Αχιλλέας κανόνισε για εμάς.
Ο ιδιοκτήτης μας κέρασε κουμανδαρία και ζιβανόμελο για τον δρόμο και μετά από μιάμιση ώρα ξεκούρασης ξεκινήσαμε πάλι για τον επόμενο μας προορισμό, λίγα χιλιόμετρα παραπέρα.
Περνώντας από το χωρίο Φοινί πορευτήκαμε μέσα από πολύ στενά δρομάκια αντί από τον κεντρικό δρόμο του χωριού. Ακολουθήσαμε ένα πολύ στενό κατηφορικό δρομάκι το οποίο κατέβαινε στον ποταμό Διάριζο, ο οποίος διασχίζει το χωριό και ξαφνικά το φτάσαμε σε ένα καταπράσινο από την πυκνή βλάστηση γεφύρι, κρυμμένο μέσα στα στενοσόκακα του χωριού. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το γεφύρι αυτό, αλλά λόγω της τοποθεσίας του είναι ανακατασκευασμένο αφού ακόμα χρησιμοποιείται.
Κάποια χιλιόμετρα έξω από το Φοινί βρίσκεται και το γεφύρι του Πισκόπου.
Σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομα του από τους επισκόπους των Αγίων Αναργύρων, αφού χρησιμοποιούσαν το γεφύρι για την μετάβασή τους στην Πάφο. Το γεφύρι έχει ημικυκλικό τόξο ανοίγματος 8,90 μέτρων και πλάτος 2,40 μέτρων. Είναι κατασκευασμένο από πελεκημένους ασβεστόλιθους στα άκρα, και ανάμεσα από ακατέργαστες σχεδόν πλάκες.
Κάτω από το «Γεφύρι του Πισκόπου», διαπερνά ο ποταμός Διαρίζος (Δύο ρίζες), η μία ρίζα του οποίου πηγάζει από το Φοινί.
Συνεχίσαμε για το τελευταίο γεφύρι της πρώτη μέρας. Το γεφύρι του Μύλου.
Ενώνει τις περιοχές Καμινάρια και Τρεις Ελιές απάνω από τον ομώνυμο ποταμό του Μύλου.
Με το διπλανό γεφύρι των Τριών Ελιών το οποίο βρίσκεται διακόσια μέτρα παρακάτω, ενώνουν τους ποταμούς του Μύλου και του Δράκοντα.
Η ώρα ήταν τέσσερις και τριάντα όταν φύγαμε από το τελευταίο γεφύρι για τον τελικό προορισμό της ημέρας, το χωριό Μηλικούρι. Το πανέμορφο αυτό χωριό είναι κτισμένο στην ορεινή περιοχή του Τροόδους σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρων. Είναι το πιο κοντινό χωριό στο γνωστό Μοναστήρι της Παναγίας του Κύκκου. Ανήκει διοικητικά στην επαρχία Λευκωσίας και γεωγραφικά στο διαμέρισμα της Μαραθάσας. Αυτοχαρακτηρίζεται ως το χωριό των θρύλων και των παραδόσεων, αφού υπάρχει από τα μεσαιωνικά χρόνια, έτσι διάφορες παραδόσεις υπάρχουν για το πως προήλθε η ονομασία του, αλλά και πολλοί θρύλοι έχουν βγει μέσα από αυτό το πανέμορφο χωριό.
Ένας μύθος λέει ότι από εκεί άρχισε η κατρακύλα των διάσημων ληστών του νησιού, των Χασαμπουλιών, οι οποίοι πυροβόλησαν το καμπαναριό της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και καθώς κατέβαιναν από το χωρίο με τα άλογα τους, ακούγανε πίσω τους ένα ακόμα άλογο να τους ακολουθεί χωρίς να βλέπουν κάτι. Ήτανε ο Άγιος Γεώργιος όπως λέει ο μύθος ο οποίος τους ακολουθούσε.
Στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχει το μνημείο το οποίο ανεγέρθη με δαπάνες της Ιεράς Μονής Κύκκου με προτομές των χωριανών που τίμησαν το χωριό τους και αγνοουμένων που υπηρέτησαν τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ.
Πιο σημαντικός ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Άγκυρας και μετέπειτα Μητροπολίτης Λοκρίδος Αγαθάγγελος Μυριανθούσης (1780-1852). Ο Ιεράρχης αυτός έχει να επιδείξει πολυδιάστατο πνευματικό έργο και ενεργή συμμετοχή στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Στην εκστρατεία στη Ρούμελη υπήρξε μάλιστα ο αμεσότερος συνεργάτης του Δημήτριου Υψηλάντη.
Το Μηλικούρι διαθέτει ξενώνες για τους επισκέπτες και ένα ωραίο παραδοσιακό ταβερνάκι στην πλατεία του χωριού όπου μπορείτε να απολαύσετε παραδοσιακά φαγητά από τα χέρια της κυρίας Μαίρης, αλλά και παραδοσιακό κρασί και ζιβανία παραγωγής του χωριού.
Η επόμενο πρωινό μας βρήκε με καθαρό ουρανό και τον ήλιο να λάμπει. Κατεβήκαμε στο ταβερνάκι όπου η κυρία Μαίρη μας έφτιαξε πρωινό και καφέ, αλλά και σάντουιτς για την διαδρομή.
Ακολουθήσαμε τον χωμάτινο δρόμο από το Μηλικούρι μέχρι τον εκδρομικό χώρο Κομιτιτζιή, ο οποίος είναι άκρως εντυπωσιακός, καθώς περνάει δίπλα από τον Διάριζο και είναι μήκους περίπου δέκα χιλιομέτρων. Απολαύσαμε την διαδρομή του καταπράσινου τοπίου με τα πανύψηλα δέντρα τα οποία δημιουργούν ποικίλους σχηματισμούς καθώς οι ακτίνες του ήλιου περνούν από μέσα τους.
Θα την χαρακτήριζα την πιο όμορφη χωμάτινη διαδρομή που υπάρχει στο νησί της Κύπρου και όπως ο Αχιλλέας την χαρακτηρίζει, η Βάλια Κάλντα της Κύπρου.
Στο τέλος της διαδρομής αυτής βρίσκεται το Ενετικό Γεφύρι της Ελιάς. Βρίσκεται μόλις μερικά μέτρα από το σημείο ένωσης του ποταμού των Καμιναριών με τον Φοινιώτη, που στην συνέχεια σχηματίζουν μαζί με άλλους παραποτάμους τον Διάριζο.
Πήρε το όνομα του από το μοναδικό δέντρο Ελιάς που υπήρχε στην τοποθεσία όπου το έκτισαν. Πρόκειται για οξυκόρυφο γεφύρι ενός τόξου.
Τα παλιά χρόνια αποτελούσε την μοναδική δίοδο για προσπέλαση του Φοινιώτη από τους ταξιδιώτες που όδευαν από και προς την Πάφο. Από το γεφύρι αυτό, ο δρόμος οδηγούσε στο χωριό Βρέτσια και από εκεί στα χωριά της Πάφου.
Το γεφύρι της Ελιάς βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων πριν το χωριό Καμινάρια και δύο χιλιομέτρων βόρεια του Τζιελεφού.
Το γεφύρι του Τζιελεφού είναι το πιο γνωστό Ενετικό γεφύρι της Κύπρου.
Το Μεσαιωνικό αυτό πέτρινο γεφύρι που είναι και το μεγαλύτερο στην Κύπρο είναι κτισμένο πάνω στον ποταμό Διάριζο τον οποίο ο λαός τον ονόμαζε και Βάρβαρο λόγω του θορύβου που κάνουν τα νερά του.
Το Γεφύρι χρησιμοποιείτο τα παλαιότερα χρόνια για να συνδέει τα χωριά της δυτικής
όχθης , το Μηλικούρι , τα Βρέτσια και τον Άγιο Ιωάννη με τα χωριά στα Ανατολικά , τον Άγιο Νικολάο, τα Καμινάρια και τις Τρείς Ελιές.
Αφού διασχίσαμε με ευκολία τα πεσμένα νερά του Διάριζου, πορευτήκαμε σε χωματόδρομο για να βρούμε το γεφύρι του Ρουδιά, το οποίο είναι από τα πιο γνωστά Ενετικά γεφύρια μαζί με της Ελιάς και του Τζιελεφού.
Το γεφύρι αυτό είναι κτισμένο πάνω στον Ξερό ποταμό σε υψόμετρο 300μ. Την ονομασία του την πήρε από το φυτό Ρούδι, στην Κυπριακή Σουμάτζιη, το οποίο αφθονούσε στην περιοχή. Σύμφωνα με παλαιότερες πληροφορίες το γεφύρι είχε μια μεγάλη οξύκορφη κάμαρα. Το 1953 καταστράφηκε από σεισμό και η αναστήλωση του κρίθηκε πανάκριβη, τότε στο ποσό των 280 λιρών. Υπήρχαν σκέψεις για κατεδάφιση, που ευτυχώς απορρίφθηκαν, έτσι το 1977 άρχισε η αναστήλωση του για το ποσό των 2500 λιρών.
Το επόμενο χωριό ήταν η Παναγιά της Πάφου για καφέ. Το χωριό είναι πολύ διάσημο στην Κύπρο αφού ήταν η γενέτειρα του Αρχιεπισκόπου Μακάριου, ο οποίος αποτέλεσε και πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στο χωριό μπορείτε να επισκεφτείτε το πατρικό σπίτι του Μακαρίου και το σχετικό μουσείο. Καθίσαμε για ένα γρήγορο καφεδάκι σε ένα από τα καφενεία του χωριού, πριν συνεχίσουμε για το τελευταίο γεφύρι της διαδρομής.
Ακολουθήσαμε την κύρια αρτηρία που ενώνει τα χωρία της Πάφου μέχρι το χωριό Σίμου, όπου βρίσκεται και το γεφύρι του Σκαρφού.
Κάτω από αυτό διαρρέει ο ομώνυμος ποταμός από τον οποίο πήρε και την ονομασία. Σύμφωνα με επιγραφή σε πλάκα που είναι τοποθετημένη στο γεφύρι, κτίστηκε το 1618 μ. Χ.. Πρόκειται για μονόκλιτο γεφύρι με άνοιγμα του τόξου του 8,50 μέτρα και πλάτους του οδοστρώματος του 2,75 μέτρα.
Ξεκινήσαμε την επιστροφή προς Λευκωσία μέσω του Σταυρού της Ψώκας σε όμορφα καταπ΄ρασινα τοπία και με γοργές ταχύτητες αφού θέλαμε να φτάσουμε στην Λευκωσία όσο ακόμα έχει φώς.
Σίγουρα το οδοιπορικό αυτο ήταν άκρως εντυπωσιακό για τους πλείστους, οι όποιοι δεν γνωρίζαμε για την ύπαρξη όλων αυτών των γεφυριών τα οποία ήταν αναπόσπαστο μέρος της ζωής των Κύπριων αφού αποτελούσαν τις οδούς και τις προσβάσεις στις άλλες περιοχές του νησιού.
Ευχαριστούμε τον Αχιλλέα και την EuSouth&East Motorcycle Journeys για την έρευνα και τον σχεδιασμό της διαδρομής.